PENGENALAN
Bahasa merupakan elemen yang penting dalam kehidupan
seharian manusia. Penggunaan bahasa dalam kehidupan manusia wujud atas dasar
perhubungan sesame manusia. Bahasa boleh dedefinisikan dalam pelbagai cara
mengikut sifat-sifat semula jadi bahasa, peranan dan fungsinya (Faridah &
Tuan Jah, 2013:1). Menurut pandangantokoh bahasa tadi, penggunaan bahasa dalam
kehidupan manusia mempunyai pelbagai kegunaan.
Ferdinand de Saussure menyatakan bahasa merupakan satu sistem
isyarat yang mempunyai bahagian terpenting berupa gabungan erti dengan bayangan
bunyi. Pendapat beliau menerangkan bahawa erti dan bayangan bunyi tidak
terpisah tetapi bergabung dalam satu rantaian ucapan. Bloch dan Trager (1942) pula mendefinisikan
bahasa sebagai sistem
lambing-lambang vokal yang
digunakan oleh manusia untuk berkomunikasi. Komunikasi amat penting kepada
manusia. Komunikasi memberi peluang kepada manusia untuk menyampaikan
idea-idea, pandangan dan luahan perasaan.
Tugasan BMM 3107 kali ini akan menghuraikan peranan
bahasa dalam kehidupan seharian masyarakat. Pandangan tokoh-tokoh seperti
Ferdinand de Saussere, Edward Sapir dan
Leonard Bloomfield akan dihuraikan berdasarkan pemikiran dan sumbangan mereka
dalam perkembangan linguistik yang banyak berkaitan dengan bahasa.
Semoga tugasan tugasan kali iini memberi pengalaman dan
ilmu yang bermanfaat untuk digunakan kelak. Pendedahan terhadap tugasan ini
banyak membuka ruang pemikiran untuk melihat ilmu linguistik secara lebih luas
dan tidak terhad kepada bahasa sahaja.
TUGASAN 1 (i) : MEMBANDINGBEZAKAN
PEMIKIRAN EDWARD SAPIR, LEONARD BLOOMFIELD DAN FERDINAND DE SAUSSURE KEPADA
PERKEMBANGAN ILMU BAHASA
PEMIKIRAN EDWARD
SAPIR
Edward Sapir (1884–1939) merupakan seorang sarjana
linguistik struktural dan antropologi. Tokoh yang berasal dari Lauenburg, Jerman ini mengkaji bidang yang berkaitan dengan hubungan bahasa
dengan pemikiran manusia dari aspek psikologi. Beliau berpendapat psikologi merupakan
dasar pengkajian bahasa dalam sains. Berdasarkan kajian yang dibuat oleh
beliau, didapati bahawa struktur bahasa merupakan unsur yang menentukan struktur
pemikiran manusia. Hasil daripada pemikiran beliau terhasil karya Language yang menghuraikan tentang
tripologi bahasa.
Pada pendapat Edward Sapir, bahasa ialah satu sistem yang
bersifat arbitrari. Tokoh barat ini melihat bahasa dari segi fungsinya dalam
masyarakat. Penggunaan bahasa bukan sahaja terhad kepada menyampaikan maklumat,
tetapi juga melipatkan penyampaian perasaan dan idea seseorang. Bahasa
memainkan peranan yang amat penting untuk komunikasi. Hasilnya, beliau merumuskan
tiada bahasa yang sempurna, dan akan sentiasa berkembang.
PEMIKIRAN LEONARD
BLOOMFILED
Bloomfield merupakan ahli linguistik yang mempelopori
teori behaviourisme. Teori behaviorisme berkait rapat dengan fahaman ahli psikologi
dalam menghuraikan bahasa. Pada pendapat Bloomfield, bahasa merupakan pangkalan
data bagi ucapan yang diujarkan oleh manusia. Data-data yang diucapkan inilah
yang mengeluarkan segala unit bahasa. Dalam erti kata lain, ayat-ayat itu tersusun
di dalam otak dan dikeluarkan apabila adanya ransangan.
Pada pendapat Bloomfield, sekiranya tingkah laku manusia
berpunca daripadaadanya ransangan, maka bahasa yang akan diujarkan merupakan gerak
balas atau respons terhadap ransangan itu. Beliau juga beranggapan bahawa
bahasa ialah satu tingkah laku manusia. Konsep saintifik dalam kajiannya
berhubung kait dengan suatu kenyataan yang menunjukkan bahawa semua bahan
kajian hendaklah dapat diperhatikan dan dianalisis secara empirikal.
PEMIKIRAN FERDINAND
DE SAUSSURE
Ferdinand de Saussure (1857 –1913) ialah orang yang
mengasaskan ilmu linguistic moden. Dikenali sebagai Bapa Ilmu Linguistik Moden,
pemikiran beliau telah membuktikan pelbagai konsep dan pendekatan baharu dalam bidang
bahasa secara moden. Ferdinand de Saussure merupakan tokoh yang menekankan pentingnya
kajian bahasa .
Sumbangan
pemikiran de Saussre telah mewujudkan dua aliran pemikiran iaitu di Eropah dan
di Amerika. Di Eropah, aliran pemikiran ini dikenali sebagai aliran Praha iaitu
aliran yang menumpukan kajian linguistik dalam bidang fonologi. Hasil daripada
pemikaran ini, wujud Teori Fonologi Struktur Fungsional. Aliran pemikiran ini
telah mengembangkan konsep fonem. Mereka telah menggolongkan bunyi-bunyi bahasa
dalam Parole dan fonem dalam bahasa. Sistem fonologi digolongkan dengan
pelbagai cara menurut ciri-ciri yang membezakan fonem komponennya. Di Amerika
pula idea Ferdinand de Saussure diteruskan lagi oleh tokoh-tokoh lain seperti
Leonard Bloomfield, Eugene Nida, Bernard Bloch, George L Trager, Rulon Wells
III,dan Zellig Harris. Akhirnya,. satu siri kongres ahli bahasa antarabangsa
dibentuk secara rasmi pada tahun 1928 untuk perkembangan bidang linguistik am.
Kongres ahli bahasa yang dibentuk ini bertujuan menjadi pusat perbincangan dan
perkembangan bidang linguistik yang berlaku di seluruh dunia.
TUGASAN 1 (ii) : MEMBANDINGBEZAKAN
SUMBANGAN EDWARD SAPIR, LEONARD BLOOMFIELD DAN FERDINAND DE SAUSSURE KEPADA
PERKEMBANGAN ILMU BAHASA
SUMBANGAN EDWARD
SAPIR
Edward Sapir memperkenalkan
Hipotesis Sapir-Whorf. Hipotesis Sapir-Whorf ini menekankan beberapa hubungan
yang penting dalam aliran linguistik yang meliputi bahasa, pemikiran dan budaya. Hipotesis yang
dinyatakan dalam Hipotesis Sapir-Whorf adalah berdasarkan kajian yang mendalam menerusi
penulisan-penulisan ilmiah yang berkaitan dengan linguistik yang mengaitkan
budaya dan bahasa. Sapir berpendapat bahawa tatabahasa sesuatu bahasa bukanlah
hanya merupakan alat pengeluaran untuk menyuarakan idea, tetapi merupakan
pembentuk idea. Idea yang terbentuk
perlu difikirkan dahulu oleh seseorang sebelum disuarakan oleh penutur.
Edward Sapir merupakan
individu yang mengemukakan teori struktural yang menyentuh aspek struktur
bahasa. Teori yang dikemukakan ini
merangkumi pola dan pembinaan sesuatu ayat. Struktur bahasa yang terbentuk
biasanya terhasil daripada pemikiran yang dibuat oleh manusia. Struktur bahasa
yang diujarkan juga dipengaruhi oleh sifat dan perwatakan seseorang. Oleh
demikian, struktur bahasa daripada teori struktural berpendapat bahawa proses
kejiwaan terlibat sama dalam pembentukan pemikiran idea-idea sebelum diujarkan.
Struktur bahasa yang dipersetujui hasil daripada pemikiran masyarakat
inilah yang membentuk alat perhubungan yang dipanggil bahasa.
Teori linguistik turut
terhasil hasil daripada pemikiran Edward Sapir. Sumbangan Sapir dalam teori
linguitstik ialah mengemukakan dua teori linguistik iaitu teori linguistik
penentuan dan teori linguistik relatif. Kedua-dua teori ini melibatkan bagaimana
bahasa boleh diinterpretasi dengan dunia sekeliling. Perbezaan makna daripada
perkataan-perkataan yang diujarkan terhasil daripada interpretasi makna oleh individu dipengaruhi
oleh persekitaran seseorang individu tersebut. Interprestasi makna ini tidak
terhad kerana manusia dipengaruhi oleh keadaan sekeliling dalam
menganalisis sesuatu makna.
Selain itu, Sapir
berpendapat bahawa bahasa bersifat arbitrari kepada masyarakat dalam konteks
penggunaannya. Konsep arbitrari yang dimaksudkan ialah satu simbol yang sama digunakan
oleh manusia untuk bunyi bahasa yang berbeza disebabkan oleh pengaruh budaya. Penekankan
fonem sebagai satuan psikologi kerana bahasa dapat melahirkan perkataan-perkataan
yang mengandungi lambang dan makna pada setiap ujaran merupakan konsep yang
lahir daripada pendapat Sapir ini. Sifat arbitrari dalam bahasa wujud setelah
persefahaman makna dalam sesuatu bunyi yang didengar menjadikan pembentukkan
fonem yang digunakan memberi sesuatu makna. Oleh demikian, Sapir berpendapat
tiada yang salah dalam penggunaan sesuatu bahasa kerana bahasa bersifat
arbitrari dan betul dari segi makna jika bunyi yang dipersetujui melambangkan
makna bunyi yang didengar.
SUMBANGAN LEORNARD
BLOOMFIELD
Antara sumbangan
Leornard Bloomfield yang telah disumbangkan beliau ialah menghasilkan
karya yang berjudul Language pada
tahun 1933. Konsep yang cuba diketengahkan dalam karya tersebut telah
membawa pembaharuan dalam ilmu bahasa dengan memperkenalkan ilmu yang dikenali
sebagai aliran struktural. Bloomfield berpendapat bahawa
bahasa-bahasa yang dilafazkan oleh
seseorang, pasti mempunyai struktur. Bloomfield juga menjelaskan bahawa terdapat rangsangan pada bahasa yang mewujudkan gerak
balas terhadap rangsangan tersebut. Sehingga kini, teori behaviourisme yang berkait dengan ransangan-gerak balas masih digunakan sehingga kini.
Linguistik Taksonomik
yang diperkenalkan oleh Bloomfield
menganalisis bahasa secara bahagian-bahagian tertentu. Bloomfield dalam
teorinya berpendapat fonologi, morfologi, dan sintaksis merupakan berada pada
bidang yang sama tetapi tidak berkaitan antara satu sama lain. Selain itu,
analisis bahasa yang dilakukan oleh Bloomfield ini juga menjelaskan bahawa
bahasa terdiri daripada sejumlah tanda-tanda berupa unsur vokal yang dikenali
sebagai fonem. Analisis dilbuat dalam fonologi, morfologi dan sintaksis untuk
melihat hubungan bahagian-bahagian tersebut dalam bahasa. Oleh
demikian,wujudlah linguistik taksonomik hasil daripada analisis yang dibuat
oleh beliau.
SUMBANGAN FERDINAND
DE SAUSSURE
Ferdinand de Sausse mempunyai banyak sumbangan dalam bidang linguistik. Sumbangan tokoh ini
meliputi membezakan antara Langue dan
Parole. De Saussure merupakan orang
pertama yang mengemukakan konsep langue
dan parole. Langue bermaksud loghat atau dialek dan parole bermaksud ciri-ciri bahasa yang dituturkan atau diucapkan
oleh individu dalam masyarakat. Ketokohan beliau adalah hasil penelitiannya
sehingga menerbitkan buku bertajuk Couse de Linguistique Generale pada tahun
1915. Langue ialah sistem yang
mengandungi satu set rumus yang mengawal penghasilan ayat yang gramatis. Parole pula ialah satu penghuraian
secara statistik tentang penggunaan bahasa. Kedua-dua objek ini bersifat
koheren iaitu berkaitan antara satu sama lain. De Saussure membezakan antara
langue dan parole kerana kecelaruan sering berlaku apabila kajian tentang
linguistik dikaitkan dengan kajian bahasa. Kajian linguistik yang mempunyai
bidang yang luas memerlukan penumpuan dalam sesebuah kajian. Adanya langue dan
parole yang diperkenalkan oleh De Saussure, maka pengkaji-pengkaji bahasa akan
lebih mengetahui apa yang dikaji dan kajian yang dianalisis.
Sumbangan Ferdinand de Saussure yang seterusnya ialah
tentang tanda pada linguistik. Menurut De Saussure, tanda linguistik merupakan
satu unit yang abstrak yang tidak seharusnya dikelirukan dengan urutan bunyi
fizikal yang dihasilkan dan juga rujukan sesuatu benda yang digambarkan. Unit
bahasa sebagai sistem yang mestilah didefinisikan secara formal dan dengan
istilah yang berbeza. Perbezaan tanda
linguistik terhasil daripada cantuman antara satu penanda dan yang ditandai
kerana dipengaruhi oleh pemikiran, persekitaran dan makna yang dipersetujui
oleh masyarakat. Maksudnya, tanda linguistik wujud apabila hubungan antara satu
penanda dan yang ditandai mempunyai kaitan antara sama sama lain. Sebagai
contoh, gambar lampu merupakan yang ditandai manakala perkataan lampu merupakan
penanda bagi objek berkenaan.
Ferdinand
De Saussure turut menyumbang dalam bidang membezakan antara kajian bahasa
secara sinkronik dan diakronik. Kajian bahasa secara sinkronik ialah kajian
bahasa yang dilakukan dalam satu jangka masa tertentu sahaja. Kajian bahasa
secara diakronik pula ialah kajian yang cuba mencari evolusi pensejarahannya
melalui pelbagai peringkat. Pada pendapat beliau, pengkajian sesuatu bahasa
perlu berkaitan dengan struktur dalam bahasa tersebut iaitu kajian secara
sinkronik dan bukannya sejarah bahasa tersebut iaitu kajian bahasa berdasarkan
evolusi yang mempengaruhi perkembangan bahasa tersebut Linguistik
sinkronis ialah bidang yang mengkaji bahasa pada suatu masa tertentu.
Linguistik diakronis pula mengkaji bahasa dari segi sejarah yang dilalui oleh
bahasa serta perubahan-perubanan yang dialami oleh sesuatu bahasa tersebut.
|
EDWARD
SAPIR
|
LEONARD BLOOMFIELD
|
FERDINAND DE
SAUSSURE
|
|
PERSAMAAN
|
||
|
Bapa Linguistik
Moden
|
||
|
PERBEZAAN
|
||
|
Bahasa bersifat arbitrari yang menyampaikan
perasaan dan fikiran seseorang
|
Bahasa sebagai pusat dimana ucapan yang diujarkan mempengaruhi segala unit
bahasa.
|
Kajian bahasa dilakukan secara sinkronis dan diakronis.
|
|
Pendekatan antropologi digunakan untuk melihat
bahasa dari segi fungsi dalam kalangan masyarakat.
|
Tingkah laku manusia mempengaruhi bahasa disebabkan ransangan yang ada.
|
Bahasa lisan lebih utama daripada bahasa tulis.
|
|
Pemikiran manusia mempengaruhi struktur bahasa
seseorang.
|
Ransangan mempengaruhi ayat-ayat yang dibina di dalam otak dan
dikeluarkan apabila terdapat rangsangan.
|
Bahasa terdiri dari signifiant (penanda) dan sigfnifie (ditandai).
|
|
Tidak ada bahasa yang sempurna kerana bahasa
akan sentiaa mengalami perkembangan.
|
Bahasa bergerak balas terhadap ransangan disebabkan tingkahlaku manusia
juga bergerak balas terhadap ransangan.
|
Bahasa adalah satu sistem tanda-tanda atau lambang-lambang yang arbitrari
yang digunakan untuk menyampaikan idea
|
Jadual 1.0 : Bandingbeza pemikiran dan sumbangan Edward
Sapir, Leonard Bloomfield dan Ferdinand de Saussure
TUGASAN 1 (iii): MEMBINCANG DAN MENGHURAIKAN CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU SAINTIFIK
Bahasa
Melayu saintifik boleh dikaitkan dengan pelbagai bidang ilmu seperti sains
fizikal, sains perubatan, sains sosial dan sebagainya Bahasa saintifik turut
dikenali sebagai bahasa akademik. Ini disebabkan bahasa saintifik merupakan bahasa
yang wujud dengan mengungkap pelbagai bidang ilmu. Tokoh bahasa iaitu Abdullah
Hassan mendefinisikan bahasa ilmu atau bahasa akademik sebagai bahasa yang
digunakan dengan teratur untuk mengungkapkan sesuatu konsep, proses, sifat atau
ciri dalam konteks intelektual dan ilmiah. Bahasa ilmu ini digunakan secara
formal, dimana dialek atau idiolek seseorang dielakkan penggunaannya. Ciri-ciri
gramatis, intelektual dan elitis terdapat dalam bahasa ini. Oleh demikian,
penggunaan bahasa ilmu ini perlu
diperkembang untuk mencapai kecemerlangan dalam penggunaannya.
Bahasa
Melayu saintifik mempunyai laras bahasa tertentu sama seperti bahasa-bahasa
yang lain. Asmah Haji Omar (1987) berpendapat bahawa konsep saintifik tidak
terhad kepada pengertian sains seperti matematik, kimia, biologi, dan fizik
malah merangkumi bidang-bidang sains sosial. Oleh demikian, bahasa Melayu
saintifik dapat dikaitkan dengan penggunaan lain seperti digunakan sebagai bahasa
akademik. Konsep bahasa ilmu dapat dilihat dengan penggunaan bahasa Melayu
sebagai laras bahasa dalam bidang-bidang seperti perubatan yang menggunakan
bahasa seperti biokimia, fisiologi, anatomi dan sebagainya.
Bahasa
Melayu saintifik mempunyai konsep dan pemikiran ilmu moden. Ini disebabkan bahasa Melayu saintifik
mempunyai ciri-ciri intelektual dan kesempurnaan bahasa melalui perbendaharaan
kata dan sistem tatabahasa yang mantap. Selain itu, bahasa Melayu saintifik
juga mempunyai fungsi sebagai rujukan. Rujukan tersebut mempunyai ciri-ciri
seperti penggunaan gaya bahasa, istilah dan laras bahasa sesuatu bidang
tertentu. Ilmu bahasa Melayu saintifik mempunyai perbendaharaan kata, istilah
dan bahasa yang sesuai untuk menghuraikan tentang konsep dan pemikiran ilmu
moden. Disebabkan itulah bahasa Melayu saintifik diterima pakai sebagai bahasa
ilmu.
|
Gandum mengandungi tahap karbohidrat yang tinggi. Karbohidrat memberi tenaga kepada
tubuh badan untuk berjalan, bekerja dan bermain. Tenaga yang dibakar
melalui karbohidrat membolehkan manusia bekerja dengan lebih cekap. Tenaga
yang terhasil daripada pembakaran karbohidarat juga membantu dalam mengawal
suhu badan dan sistem penghadaman.
|
Penggunaan laras bahasa sains dalam
petikan adalah seperti gandum, karbohidrat dan sistem penghadaman menunjukkan penggunaan
istilah, gaya dan laras bahasa.
Berjalan, bekerja dan bermain pula juga menunjukkan fungsi dalam laras
bahasa pendidikan jasmani. Contoh yang
diberikan menunjukkan penggunaan bahasa saintifik boleh digunakan dalam
petikan. Penggunaan bahasa saintifik tidak lah terhad, tetapi dapat digunakan
sebagai rujukan dalam sesebuah petikan.
Bahasa ilmu
merupakan bahasa yang mampu menjadi perantaraan bagi penyampaian ilmu
pengetahuan sehingga ke peringkat tinggi. Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu juga
membawa maksud bahasa Melayu sebagai pengantar ilmu pengetahuan untuk
menyampaikan ilmu pengetahuan moden seperti sains, teknologi, kedoktoran,
ekonomi dan sebagainya. Pengunaan bahasa
Melayu tidak hanya terhad dalam pengunaan bahasa dan sastera sahaja, tetapi boleh
dikaitan dengan bidang-bidang yang sebelum ini dimonopoli oleh bahasa Inggeris.
Sebagai bahasa
ilmu, Bahasa Melayu mempunyai istilah dan bahasa yang sesuai untuk
mengungkapkan konsep dan pemikiran yang kompleks dan abstrak. Bahasa melayu
juga memiliki tatabahasa yang sempurna yang setanding dengan bahasa
Inggeris dan bahasa-bahasa lain. Bahasa Melayu juga dapat mempunyai konsep dan
ilmu moden disamping nilai keintelektualan
bahasa yang tinggi. Oleh demikian, bahasa Melayu mempunyai pelbagai
peranan dalam perkembangan bahasa Melayu itu sendiri.
KESIMPULAN
Bidang linguistik merupakan bidang yang membantu kita
dalam pengajaran bahasa. Pendedahan kepada sistem bunyi, tatabahasa, dan struktur
makna dalam bahasa Melayu banyak berkait dengan bidang linguistik. Perkembangan
bidang linguistik amat penting kerana sesebuah bahasa bersifat arbitrari kerana
sesebuah bahasa itu sentiasa berkembang.
Perkembangan
linguistik berlaku dengan adanya tokoh-tokoh linguistik. Edward sapir, Leonard
Bloomfield dan Ferdinand de Saussure merupakan antara pemikir linguistik yang
banyak mempengaruhi perkembangan linguistik di seluruh dunia. Pandangan dan
pendapat daripada tokoh-tokoh ini telah membuka minda kita dalam mendefinisikan
bahasa dari pelbagai aspek dan tidak terhad dalam pengunaan komunikasi sahaja.
Perkembangan bahasa ini jugalah yang mewujudkan aliran pemikiran yang pelbagai
di mana aliran-aliran. Aliran pemikiran ini membantu dalam perkembangan bahasa
kerana bahasa sentiasa berkembang.
Perkembangan
bahasa juga meliputi bahasa Melayu sebagai bahasa Saintifik. Bahasa saintifik
ialah bahasa akademik atau bahasa ilmu yang berupaya mengungkap pelbagai bidang
ilmu. Kepelbagai bidang ilmu ini meliputi bidang seperti ilmu sains, perubatan,
perundangan dan sebagainya. Kepelbagaian ini membolehkan bahasa Melayu
setanding dengan bahasa Inggeris dari aspek penggunaan istilah dan
perbendaharaan bahasa. Maka tidak hairanlah penggunaan bahasa Melayu dalam
kalangan masyarakat dalam kehidupan seharian dapat diipelbagaikan.
Semoga
pendedahan terhadap ilmu linguistik ini memberi pelbagai ilmu yang bermanfaat.
Ilmu terhadap bahasa Melayu ini membuka minda dalam melihat pengunaan bahasa
Melayu bukan sekadar terhad kepada sebagai alat perhubungan sahaja, tetapi
dalam pelbagai bidang. Bahasa sememangnya memainkan peranan yang penting dalam
kehidupan seharian. Oleh demikian, perkembangan bahasa yang bersifat arbitrari
ini perlu diambil perhatian supaya bahasa Melayu tidak ketinggalan dalam
perkembangan bahasa setanding dengan bahasa-bahasa lain di seluruh dunia.
No comments:
Post a Comment