1.0
PENGENALAN
Malaysia ialah sebuah negara yang
mempunyai masyarakat yang berbilang kaum. Memperoleh kemerdekaan hasil daripada
rundingan dengan penjajah, perpaduan yang wujud dalam kalangan penduduk Tanah
Melayu pada ketika itulah yang menarik minat dan memberi kepercayaan kepada
penjajah untuk melepaskan pentadbiran kepada rakyat Tanah Melayu itu sendiri.
Kerjasama daripada tiga kaum terbesar di Tanah Melayu pada ketika itu iaitu
Melayu, Cina dan India telah mewujudkan perpaduan yang berupaya menggerakkan
sebuah negara yang baharu merdeka. Kerjasama politik antara ketiga-tiga kaum
ini berusaha melahirkan sebuah negara yang mampu berdiri dengan sendiri tanpa
bantuan penjajah selepas memperoleh kemerdekaan. Hasilnya, terbinalah sebuah
negara yang bergelar Malaysia hasil gabungan Tanah Melayu, Singapura, Sabah dan
Sarawak pada tahun 1963. Namun begitu, Singapura keluar daripada pembentukan
Malaysia disebabkan beberapa faktor masalah yang tidak dapat dipersetujui oleh
semua pihak.
Tahun 2014 merupakan tahun ke-57 Tanah
Melayu memperoleh kemerdekaannya dan tahun ke-51 penubuhan Malaysia. Sepanjang
lima dekad penubuhan Malaysia, pelbagai cabaran telah ditempuh oleh rakyat
Malaysia. Elemen yang paling penting dalam kehidupan masyarakat yang berbagai
etnik ataupun dikenali sebagai masyarakat mozek ialah perpaduan, sikap bertolak
ansur, saling menghormati sensitiviti setiap kaum dan hidup dalam
bermasyarakat. Kepentingan faktor-faktor yang dinyatakan tadi membantu Malaysia
untuk terus maju dan menjadi negara yang berdaya saing seiring dengan negara
maju yang lain. Namun demikian, pelbagai cabaran yang telah ditempuh dan usaha
dijalankan dalam menjadikan Malaysia sebuah negara yang maju. Dalam kerja
kursus ini akan merungkai insiden salah faham, ketegangan dan konflik etnik
yang telah berlaku di Malaysia untuk dijadikan sempadan dan pengajaran pada
masa hadapan.
Rusuhan dan ketegangan etnik yang akan
dirungkai di dalam kerja kursus ini ialah insiden Kampung Medan 2001 dan
rusuhan etnik 13 Mei 1969 dan berdasarkan ketegangan etnik ini maka banding
beza dari aspek punca, kesan dan pengajaran daripada setiap peristiwa ini akan
dijelaskan dengan teliti.
2.0 RUSUHAN ETNIK 13 MEI 1969
Tanggal 13 Mei 1969 tercetus satu
detik hitam dalam lipatan sejarah negara. Pertelingkahan kaum yang berlaku
telah mengakibatkan negara kehilangan banyak nyawa dan kerugian harta benda. Peristiwa
hitam ini turut memaksa pucuk pimpinan yang diterajui oleh Tunku Abdul Rahman
untuk mengisytiharkan darurat. Menurut Tunku Abdul Rahman
(2007) dalam bukunya 13 Mei Sebelum dan Selepas menyatakan digambarkan
darurat terpaksa diistiharkan dengan persetujuan Yang Di – Pertuan Agong. Ia
mempunyai kaitan rapat dengan Pilihanraya Umum 1969 dan merupakan puncak
manifestasi masalah perpaduan kaum di Malaysia. Dalam pilihanraya tahun
tersebut banyak isu sensitif telah dibangkitkan dan ditimbulkan seperti bahasa
kebangsaan, kedudukan istimewa orang Melayu dan hak kerakyatan orang bukan
Melayu. Dalam pilihanraya tahun 1969 Parti Perikatan gagal memperolehi majorirti
dua per tiga dalam Dewan Rakyat manakala Parti Gerakan Dan DAP yang berjaya
memperolehi sebanyak 25 kerusi telah mengadakan perarakan di Kuala Lumpur
sambil menghina bangsa Melayu. Hal ini memberikan tamparan hebat kepada orang
Melayu dan akhirnya UMNO telah mengadakan perarakan balas sebagai bantahan
terhadap penghinaan parti DAP dan Gerakan.
Sebenarnya Masalah 13 Mei ini merupakan masalah perpaduan yang telah
lama berakar umbi dalam masyarakat majmuk Malaysia sebelum tahun 1969 lagi.
Masalah ini telah disebabkan oleh British yang telah memainkan peranan yang
cukup besar untuk mewujudkan keadaan sedemikian rupa.
Peristiwa
13 Mei sememangnya bukan suatu peristiwa yang berlaku secara tiba - tiba atau
kerana sebab-sebab yang spontan tetapi ianya merupakan suatu rentetan kepada
sebab-sebab atau peristiwa yang telah berlaku sebelumnya. Antaranya ialah kesan
pendudukan Jepun di Tanah Melayu merupakan salah satu faktor yang turut menyumbang
kepada peristiwa 13 Mei. Ini kerana Jepun memberi layanan yang lebih istimewa
kepada orang Melayu berbanding orang Cina kerana Jepun masih lagi dipengaruhi
sentimen peperangan dengan negara China pada akhir kurun ke 19 dan awal kurun
ke 20. Ini menyebabkan tentera Jepun bersikap pilih kasih dalam hal yang
melibatkan kaum Melayu dan Cina. Jepun
juga telah melantik orang Melayu sebagai askar dan polis berbeza dengan orang
Cina yang tidak diberi peluang untuk menjawat sebarang jawatan. Ketika
itu kebanyakan orang Cina menyertai MPAJA (Malaysian People Anti Japanese
Army). Keadaan bertambah buruk apabila kebanyakan tentera Jepun yang menyerang
MPAJA ialah terdiri daripada orang Melayu dan ini telah menimbulkan
persengketaan antara orang Melayu dengan Orang Cina dan kemuncaknya ialah pada
13 Mei 1969.
Selain
itu kesan peninggalan penjajah Inggeris juga boleh dilihat sebagai punca kepada
peristiwa tersebut. Menurut Mansor Mohd. Noor (2006 : 86), secara majoritinya
etnik Melayu tinggal di kawasan luar bandar atau kampung-kampung, etnik Cina
tinggal di kawasan bandar atau pekan-pekan, manakala etnik India tinggal di
kawasan ladang-ladang getah. Amalan diskriminasi oleh Inggeris contohnya telah
banyak merenggangkan lagi hubungan antara kaum di Tanah Melayu. Pada Zaman
pemerintahan British, British telah mewujudkan kelompok-kelompok etnik
berdasarkan kegiatan ekonomi. Ini dilakukan untuk menjaga kepentingan mereka
agar tidak terjejas dengan kewujudan perpaduan kaum kerana mereka mahu
mengeksploitasi semaksima mungkin kekayaan semulajadi Malaysia. Justeru mereka
telah menetapkan status dan peranan yang berbeza bagi setiap kaum seperti orang
Melayu digalakkan tinggal di kampung, kaum Cina digalakkan tinggal di
bandar manakala kaum India digalakkan tinggal di estet-estet. Dasar ini telah
berjaya direalisasikan dan kesannya interaksi antara kaum-kaum menjadi terbatas
hanya di pejabat dan pasar sahaja. Apabila ini berlaku maka lahirlah perasaan
prasangka antara satu kaum dengan kaum yang lain. Prasangka yang wujud inilah yang telah
mengapi-apikan lagi tercetusnya sentimen 13 Mei 1969.
Kesan
daripada dasar pecah perintah oleh pihak British secara tidak langsung juga
telah mewujudkan sistem pendidikan yang berlainan. Menurut Noor Risma Salfina
(2006), semasa zaman penjajahan Inggeris, ketiga-tiga kaum ini telah
dibahagikan kepada tiga jenis sekolah yang berasingan. Pihak penjajah Inggeris
memperkenalkan sistem persekolahan mengikut kaum dan menggunakan bahasa
masing-masing. Sebelum Laporan Razak
dikemukakan, Malaysia tidak mempunyai satu asas atau sistem pendidikan
nasional. Apa yang wujud ialah empat
aliran pendidikan yang berlainan iaitu aliran Inggeris, Melayu, Cina dan India.
Bagi kaum India mereka telah menguna pakai silibus yang diambil dari negara
india untuk diajar kepada anak-anak mereka. Begitu juga dengan kaum Cina dan
Melayu. Ini telah menyebabkan tiada keseragaman dari segi identiti dan fahaman
kerana Negara China contohnya mengamalkan fahaman komunisme dan silibus yang
diambil dari Negara China mempunyai unsur-unsur komunisme tetapi lain pula
dengan kaum lain yang berteraskan fahaman yang lain. Selain itu tidak terdapat satu bahasa
pengantar yang seragam telah menyebabkan setiap kaum hanya tahu bercakap dalam
bahasa ibunda masing-masing sahaja. Ini telah memberikan satu impak buruk dalam
pembentukan perpaduan kaum di Malaysia. Sistem
pendidikan yang berasingan menjadi cabaran dalam hubungan etnik untuk memupuk
integrasi dan persefahaman dalam kalangan pelajar. (Mohd Sohaimi Esa, 2011).
Selain
itu juga Masyarakat Melayu kebanyakan terdiri daripada petani yang tinggal di
kampung manakala masyarakat cina telah mewarisi pekerjaan turun temurun
keluarga mereka iaitu beniaga dan kebanyakannya tinggal di bandar dan
Masyarakat India pula bekerja sebagai penoreh di estet-estet dan tinggal di
estet-estet. Kegiatan ekonomi yang
berbeza ini telah mewujudkan jurang pendapatan yang berbeza anatara satu kaum
dengan kaum yang lain. Ini telah menimbulkan rasa tidak puas hati dan
persaingan ekonimi secara tidak sihat dan pada kemuncaknya berlakulah peristiwa
13 Mei 1969.
Menurut
Abdul Rahman Abdul Aziz (2006), setiap masyarakat mempunyai pegangan hidup
masing-masing. Masyarakat barat mengalami perjalanan sejarah sosial yang
menafikan tokoh dan institusi agama serta raja dan institusi feudalisme. Perbezaan
budaya dan agama juga merupakan salah satu lagi punca berlakunya masalah
perpaduan kaum di Malaysia. Kaum Melayu sebahagan besarnya beragama Islam, kaum
Cina beragama sama ada Buddha, Lao-Tze, Taoisme, Confucius manakala kaum India
beragama Hindu. Disamping itu terdapat ramai juga yang beragama Kristian.
Setiap kaum pula mempunyai kebudayaan yang berlainan dan ini menambahparahkan
lagi masalah perpaduan kaum di Malaysia. Masalah perpaduan ini bukannya bermula
disebabkan agama yang dianuti oleh kaum-kaum yang terdapat di Malaysia
menggalakkan penganutnya memusuhi agama lain tetapi ia berpunca dari sikap
jahil terhadap agama-agama lain hingga banyak perkara yang dilakukan secara
tidak sengaja telah menyinggung emosi penganut agama lain. Inilah punca
yang telah mengakibatkan peristiwa 13 Mei 1969 berlaku. Menurut Noor Risma Salfina (2006: 12),
berdasarkan perbezaan agama dan kepercayaan ini masyarakat terbelenggu dengan
fahaman masing-masing dan enggan berinteraksi dengan kaum lain.
Akhir
sekali kemuncak kepada punca sebelum terjadinya peristiwa 13 Mei 1969 ini ialah
semasa Kempen Pilihanraya Tahun 1969 parti-parti politik yang bertanding telah
memainkan isu-isu yang sensitif seperti kedudukan istimewa orang Melayu, soal
bahasa dan kerakyatan untuk memancing undi daripada orang ramai. Ini telah menimbulkan
pelbagai rasa tidak puas hati antara kaum dan akhirnya setelah memenangi kerusi
yang agak banyak dan berjaya menafikan majoriti dua per tiga parti Perikatan,
parti DAP dan Gerakan telah berarak untuk menghina orang melayu. Tambah
memburukkan lagi keadaan ialah orang Melayu melalui UMNO telah mengadakan
perhimpunan balas untuk menangkis penghinaan parti DAP dan Gerakan. Keadaan
menjadi tidak terkawal dan akhirnya meletuslah peristiwa hitam 13 Mei 1969. (Nazaruddin
Mohd Jali et. al. 2001)
Menurut
Shamsul Amri Baharuddin (2008: 138), jika isu perkauman seperti bahasa,
kebudayaan, pendidikan, agama, kerakyatan dan ekonomi diperalat oleh sesuatu
pihak untuk mendapatkan sokongan rakyat, maka tindakan ini tidak akan
menyumbang ke arah masyarakat yang bersatu padu. Peristiwa 13 Mei 1969
meninggalkan banyak kesan negatif. Antara kesan daripada peristiwa ini ialah
pada tahun 1969 pilihan raya diadakan semula dan memberi kemenangan dua pertiga
semula kepada kerajaan yang memerintah. Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
dibentuk bagi mengurangkan pengundi Cina dalam Dewan Undangan Negeri Selangor.
Beberapa ahli politik yang dianggap berbahaya telah ditahan melalui Akta
Keselamatan Dalam Negeri (ISA). Persempadanan semula pilihan raya yang lebih
bijaksana dan seimbang telah dilaksanakan. Sistem demokrasi, pilihanraya dan
agihan ekonomi mendapat tafsiran semula. Peristiwa 13 Mei 1969 ini sebenarnya
tidak menghasilkan sebarang faedah kepada berlakunya perpecahan dan perbalahan
antara kaum Melayu dan kaum Cina yang mengakibatkan kerosakan harta benda yang
besar malah yang paling malang ialah nyawa yang terkorban, kejadian seperti ini
meninggalkan kesan dan pengajaran yang pahit dan getir kepada saudara mara dan
kaum keluarga yang terlibat.
Menurut
Shamsul Amri Baharuddin (2008), dalam bukunya Modul Hubungan Etnik, Malaysia
merupakan negara yang sedar bahawa kemajuan ekonomi sahaja tidak lengkap
sekiranya tidak disertai dengan kestabilan politik. Perkara ini jelas
menunjukkan bahawa keperluan kepada aspek kestabilan ekonomi politik mahupun
sosial amat diperlukan bagi memastikan kestabilan sesebuah negara terjamin. Peristiwa
yang berlaku pada 13 Mei 1969 dan 12 Mac 2001 telah membuka mata semua pihak
dalam mengurus sensitiviti sesebuah kaum terhadap sesuatu perkara. Berikutan
peristiwa tersebut telah menyebabkan tertubuhnya MAGERAN atau lebih dikenali
sebagai Majlis Tindakan Negara pada tahun 1 Julai 1969. Jabatan Perppaduan Negara yang diletakkan
dibawah MAGERAN ini diwujudkan bertujuan untuk
bagi menangani masalah perpaduan dalam kalangan masyarakat. Selepas
MAGERAN, Majlis Penasihat Perpaduan Negara ditubuhkan pada 23 Februari 1971.
Tanggungjawab untuk memastikan perpaduan Negara terjamin terus diletakkan
diabawah Jabatan Perpaduan Negara. Pada tahun 1999-2004 Jabatan Perpaduan
Negara telah diletakkan dibawah Kementerian Perpaduan Negara dan Pembangunan
Masyarakat.
Menurut
Kamarnddin M. Said (2002), setelah msuhan dan pergaduhan berlanjutan hampir seminggu,
seramai 196 orang dilaprkan kehilangan nyawa, hampir 450 cedera, 6,000 orang
kehilangan tempat tinggal akibat kebakaran, 750 bangunan terbakar, kira-kira
200 kenderaan terbakar atau binasa, dan lebih 9,000 orang ditangkap. Kesan selepas
berlakunya peristiwa 13 Mei 1969, kerajaan terpaksa mengeluarkan perintah
berkurung lalu mengisytiharkan darurat mengikut Ordinan Darurat 1948. Selaras
dengan kuatkuasa darurat, fungsi Parlimen terus digantung. Ini bertujuan untuk
mengawal keselamatan rakyat dan mengembalikan kestabilan negara ketika itu. Ini
membawa kesan yang buruk terhadap suasana persekitaran dan pergaulan yang
kurang harmoni antara kaum kerana ianya menyekat aktiviti yang bebas untuk
mencari punca pendapatan seperti menjalankan perniagaan, susah berinteraksi dan
saling berhubungan antara kaum .Selain itu, segala aktiviti harian masyarakat
tersekat. Kesan selepas peristiwa ini juga menyaksikan tugas pemerintahan
diserahkan kepada sebuah badan khas iaitu Majlis Gerakan Negara (MAGERAN).
(Nazaruddin Mohd Jali et. al. 2001)
Dalam
hubungan senario yang telah berlaku dan meneliti daripada pelbagai aspek, maka
Rukun Negara yang digubal pada 31 Ogos 1970 berhasrat melahirkan masyarakat
Malaysia yang demokratik, saintifik dan progesif serta bersatu padu dan
bersikap terbuka terhadap kepelbagaian cara hidup rakyat daripada
berbagai-bagai keturunan. Selain itu, peristiwa 13 Mei 1969 ini telah
menguntungkan kepada musuh-musuh negara yang sentiasa mengambil kesempatan dan
peluang untuk memecah-belahkan rakyat dan ingin menakluk Malaysia sebagai
taklukan dan jajahan negaranya. Pengalaman yang perlu diteladani daripada
peristiwa ini ialah keadaan negara yang menjadi tidak aman, huru-hara dan
rakyat yang berbilang kaum berpecah-belah akibat daripada rasa tidak
berpuashati dengan isu-isu yang sensitif terutama isu perkauman. Antara
contoh-contoh yang boleh dijadikan panduan kepada negara ialah kejatuhan
empayar Melayu Melaka di tangan penjajah portugis pada tahun 1511 begitu juga
dengan pencerobohan dan penaklukan tanah kepunyaan negara Arab khususnya di
Semenanjung Gaza dan Tebing Barat Jordon oleh kuasa Israel, dan penindasan
secara kejam terhadap rakyat Palestin setelah berjaya mencerobohi bumi Arab ini.
(Nazaruddin Mohd Jali et. al. 2001)
3.0 INSIDEN KAMPUNG MEDAN 12 MAC 2001
Kampung Medan terletak di Petaling
Jaya Selangor, dan bersempaan dengan Wilayah Persekutuan Kuala lumpur. Kampung
Medan berada di tengah-tengah pusat pertubuhan ekonomi negara. Bahagian tengah barat
Semenanjung Malaysia merupakan pusat pertumbuhan ekonomi negrara di negara ini.
Negeri di mana Kampung Medan berada, iaitu Selangor, memiliki Keluaran Negeri
Kasar (KNK) yang terbesar di Malaysia, dengan kadar pertumbuhan ekonomi dan
pendapatan per kapita yang tinggi. Kampung Medan juga berada dalam daerah yang
terunggul dari segi taraf hidup di negara ini. Pihak Berkuasa Tempatan tersebut
juga, iaitu Majlis Perbandaran Petaling Jaya, yang memberi perkhimatan awam
kepada penghuni Kampung Medan adalah
majlis perbandaran yang tertua di negara ini.
Kampung
Medan terdiri daripada 27 buah kampung dan taman perumahan. Bancian pada tahun
2000 menunjukkan terdapat 110 000 orang tinggal di kawasan ini (Jabatan
Statistik 2001). Dari jumlah tersebut 36
000 orang adalah setinggan. Jika dilihat melalui aspek politik setempat,
persoalan kewujudan dan kesampaian dari segi perkhimatan awam yang diperlukan
sepatutnya boleh diperolehi dengan lebih berkesan lagi. Mengikut etnik, mereka
yang tinggal di Kampung Medan dan di
kawasan setinggan kebanyakkannya terdiri daripada etnik Melayu dan India.
Jumlah etnik Cina yang tinggal di kawasan ini adalah kecil. Taburan peratusan
mengikut etnik adalah 50% Melayu, 44% India dan 6% Cina. (Abdul Rahman Abdul
Aziz, Mansor Mohd. Noor dan Mohamad Ainuddin Iskandar Lee, 2006.)
Para
pemerhati umum misalnya para wartawan, pemimpin politik dan pihak polis mengaitkan
peristiwa pergaduhan di Kampung Medan ini dengan faktor kemiskinan. Ini ialah
kerana mereka mengandaikan bahawa kemiskinan, dengan sendirinya, sudah cukup
kuat untuk menjadi pendorong kepada golongan miskin ini mencetuskan dan
melibatkan diri dengan pergaduhan bersenjata secara berkumpulan. Dari sudut
ini, faktor pencetus membuktikan bahawa pengertian hidup, pentakrifan realiti
serta interaksi sosial sebahagian besar daripada penduduk kawasan ini, terutamanya
golongan setinggan dan yang berpendapatan rendah, begitu dipengaruhi oleh
situasi anomie. Situasi anomie ini melahirkan pelbagai tanggapan negatif
mengenai makna kehidupan serta tanggungjawab mereka antara satu sama lain.
Tanggapan ini pula berbeda-beda berdasarkan perbedaan kelas dan etnisiti, dan
direnggangkan lagi oleh jarak sosial yang telah sekian lama terbentuk di
kalangan mereka.
Oleh
itu, menurut Abdul Rahman Abdul Aziz, Mansor Mohd. Noor dan Mohamad Ainuddin
Iskandar Lee, (2006) kesemua ini telah bertanggungjawab menimbulkan serta
menebalkan perasaan marah kolektif golongan yang merasa tertekan oleh pelbagai
persekitaran ini terhadap kehidupan mereka secara umumnya. Oleh itu, apabila
terjadi sesuatu peristiwa pemangkin, ia berupaya mengubah kemarahan umum ini
menjadi satu kemarahan yang terfokus, iaitu kebencian perkauman, yang
melahirkan satu bentuk kelakuan ganas dan negatif dalam bentuk pergaduhan
beramai-ramai yang mengakibatkan kecederaan dan kematian. Masyarakat Melayu di
kawasan tersebut telah hilang sabar terhadap sikap anti sosial sekumpulan
remaja India dan mereka ingin memberi suatu pengajaran. Serangan bersenjata
yang dilakukan terhadap satu sama lain, teutamanya terhadap lawan yang hanya
dikenal pasti menemsi warna kulit sahaja, ialah satu cetusan kebencian mendalam
yang telah dilahirkan oleh situasi yang mereka hadapi bersama. Penyebab
pencetus kepada kelakuan kolektif ini ialah gengsterisme remaja yang berleluasa
di kawasan tersebut. Selain itu juga, perbezaan agama dan budaya antara
kedua-dua etnik ini juga telah menyebabkan konflik ini berlaku disebabkan oleh
berbeza fahaman kepercayaan dan kebudayaan yang tidak sama maka berlakulah
salah faham jika kurangnya fahaman terhadap sensititi kaum lain.
Menurut
Kamarnddin M. Said (2002), punca utama yang memainkan peranan dalam terjadinya
Insiden pergaduhan ini ialah kewujudan gangster dan budaya gangsterisme serta
kerumitan hidup material di kalangan komuniti Melayu dan India di Kampung Medan
telah menunjukkan etnik atau agama bukan menjadi persoalan terjadinya konflik
antara kumpulan. Tingkahlaku ini lebih dicorakkan oleh kedudukan lokasi kelas
dan status sosial akibat perbezaan taraf pendidikan, kemahiran kerja,
pendapatan dan budaya hidup yang telah membatasi peluang mobiliti sosial mereka
untuk keluar daripada golongan miskin. Keduanya ialah disebabkan oleh perbezaan
lokasi sosial telah mempengaruhi konflik yang terjadi di kawasan ini. Kawasan
ini sebelum tahun 1970-an adalah bekas lombong bijih dan mereka yang berhijrah
ke kawasan ini mempunyai latar belakang taraf keupayaan diri seperti
pendidikan, kemahiran kerja, pengalaman kerja dan pendapatan yang rendah.
Mobiliti sosial antara generasi daripada ayah ibu kepada anak, terutaman di
kalangan golongan miskin Melayu dan India, didapati tidak akan berlaku dan
malahan masa hadapan anak-anak mereka akan mewarisi lokasi sosial ibubapa
mereka.
Masaalah
petempatan persetingganan yang mempunyai kira-kira 2,000 keluarga, yang mendiami
satu kawasan yang luasnya kira-kira 1 km persegi. Ketidakmampuan Kerajaan
Negeri dan Tempatan untuk menyelesaikan isu-isu pembangunan infrastruktur dalam
masa yang singkat. Oleh itu, jelas sekali bahawa kawasan ini mempunyai
kepadatan penduduk yang sangat tinggi. Anak Sungai Kelang yang kotor melintasi
kawasan persetingganan ini. Berhampiran Kampung Medan terdapat bekas sebuah
lombong bijih timah seluas kira-kira 30,000 meterpersegi, yang kini menjadi
tempat pembuangan sampah. Di Kampung Medan ini juga terdapat sekumpulan rumah
panjang, iaitu rumah sementara untuk mangsa kebakaran. Hampir kesemua rumah setinggan
ini diperbuat daripada kayu, beratap zing, bersaiz kecil (kira-kira40-50 meter
persegi) dan dibina begitu rapat antara satu sama lain. Kawasan rumah setinggan
ini tidak mempunyai perkarangan, dan lorong berjalan kaki terbentuk dengan
sendirinya di celah celah rumah yang terbina tidak tersusun itu. Longkang yang
mengalirkan air bekas basuhan turut memenuhi ruang yang memisahkan rumah-rumah
tersebut.
Banyak
paip getah yang menyambungkan rumah-rumah tertentu dengan paip awam atau bomba
yang berdekatan dan berfungsi sebagai saluran bekalan air apabila digunakan
secara bergiliran juga turut mengisi ruang pejalan kaki tersebut. Pendeknya,
kawasan pemmahan persetingganan ini memberikan satu gambaran kehidupan yang
serba sesak dan tidak teratur dari segi fizikalnya. Sebahagian besar daripada
para penduduk kawasan persetingganan di sekitar Kampung Medan ini terdiri
daripada kumpulan yang berpendapatan rendah. Namun begitu, tinjauan awal
memperlihatkan bahawa mereka mempunyai pendapatan bulanan melebihi RM460, pendapatan
minimum yang digunakan dalam penetapan garis kemiskinan di Semenanjung
Malaysia. Memang terdapat sekumpulan keluarga yang mempunyai pendapatan bulanan
melebihi RM1000 Namun demikian, secara umumnya para penduduk yang menghuni
kawasan persetingganan adalah terdiri dari keluarga yang berpendapatan rendah. Sebahagian
besar daripada ketua keluarga mereka bekerja, dalam kategori pekerja bergaji
rendah, dengan pelbagai kilang dan syarikat perniagaan yang terdapat dikawasan tersebut.
(Kamarnddin M. Said. 2002)
Melalui
Insiden Kampung Medan 12 Mac 2001 ini terdapat beberapa kesan yang telah
dikenalpasti dan yang paling jelas ialah telah berlakunya pertumpahan darah,
menggugat keselamatan, menjarakkan hubungan antara kaum, merugikan harta benda
dan terdapat juga kesan lain antaranya ialah dari segi kesan terhadap sosial,
dimana kita dapat lihat bahawa wujudnya salah faham dan buruk pandangan
terhadap kaum-kaum lain kerana wujudnya sikap perkauman. Sikap perkauman ini
akan membecah-belahkan kaum bukan sahaja memberi kesan dalam jangka masa yang
pendek namun turut memberi kesan dalam jangka masa yang panjang. Kesan dalam
jangka masa yang masa yang pendek, contohnya sekiranya orang melayu tidak
diberi peluang pekerjaan di kebanyakkan perniagaan yang dipunyai oleh
masyarakat Cina atau India. Ini akan mewujudkan pandangan yang serong dan rasa
tidak puas hati. Dalam jangka panjang pula, perasaan ini akan menjadi teruk dan
lebih mendalam dan mungkin akan membawa kepada rusuhan kaum seperti yang
berlaku pada 12 Mac 2001,dan ini akan membawa keancaman kepada struktur sosial
di Malaysia dan rakyat tidak akan dapat hidup aman lagi.
Ekoran
daripada keruntuhan struktur sosial di Malaysia ataupun perpecahan kaum di
Malaysia mungkin akan menyebabkan aktiviti ekonomi dipersekitaran tidak dapat
berjalan dengan lancar dan juga mungkin berhenti dengan serta-merta. Hal ini
akan mengakibatkan kawasan tersebut dan Negara mengalami kerugian atau defisit
dimana perbelanjaan melebihi pendapatan. Antara sebabnya, apabila berlaku
rusuhan kaum , kerajaan terpaksa membelanjakan banyak duit untuk mengamankan
Negara dan pada masa yang sama pendapatan Negara akan berkurang disebabkan
ekonomi terbantut. Selain daripada itu, pelabur-pelabur juga akan menghentikan
pelaburan mereka di Malaysia kerana risau mengalami kerugian dan pelabur luar
negara ingin melabur di Malaysia juga akan membatalkan hasrat mereka. Mata wang
Malaysia juga akan jatuh teruk dimana apabila berlakunya ketidaktenteraman di
Malaysia, ramai akan meninggalkan Negara Malaysia untuk mencari tempat yang
lebih selamat dan ini akan mengakibatkan duit ringgit Malaysia keluar dengan
banyaknya dari Malaysia.
Selain
itu, ianya memberi kesan kepada integriti dan imej negara seperti yang telah
dicatatkan dalam sejarah Malaysia Tunku Abdul Rahman ,Tun V.T Sambanthan dan
ahli politik kaum yang lain mendapatkan kebebasan Negara dengan membuktikan
kepada kerajaan British mahupun negara di luar sana yang rakyat di Malaysia
mampu bersatu padu di bawah satu pentadbiran maka atas sebab inilah kita diberi
kemerdekaan suatu ketika dahulu dan atas sebab itu jugalah Negara kita
dipandang tinggi kerana mampu bergerak walaupun rakyatnya terdiri daripada
banyak kaum. Jikalau rusuhan kaum berlaku lagi, ini akan mencemarkan nama baik
negara dimana ia akan jelas menunjukkan negara gagal dalam menyatupadukan
penduduknya malah keadaan menjadi semakin teruk. Ini akan menconteng arang
terhadap imej dan integriti Negara sebagai sebuah negara yang berdaulat dan
mengamalkan prinsip demokrasi.
4.0 PENGAJARAN
Menurut Abdul Rahman Ismail (2005), Tragedi
Peristiwa 13 Mei 1969 ini memberikan kesedaran dalam kehidupan berpolitik di
Malaysia. Usaha ke arah persefahaman yang lebih baik antara kaum yang selama ini
diterima seadanya telah mula diusahakan dengan secara sedar oleh kerajaan. Kesedaran
penting di kalangan rakyat bahawa sikap hormat-menghormati, bertolak-ansur,
bertoleransi dan menjauhi sifat-sifat yang terkeji seperti berprasangka buruk,
berdengki, iri hati dan menanam sifat curiga di antara kaum. Dengan terdapat
pelbagai jenis kaum, agama, budaya dan pegangan agama di Malaysia maka
Peristiwa 13 Mei 1969 ini pasti berulang seperti yang telah berlaku Insiden
Kampung Medan 12 Mac 2001 sekiranya tiada kesedaran tentang isu-isu sensitif
yang timbul seperti hak kedudukan istimewa kaum Melayu yang merupakan penduduk
asal bagi negara ini. Oleh itu kaum-kaum lain yang tinggal di negara ini perlu
menghormati kedudukan istimewa kaum Melayu dan mewujudkan suasana yang harmoni
di kalangan masyarakat. Pendek kata tanggungjawab perpaduan adalah
tanggungjawab semua pihak.
Tragedi
13 Mei 1969 dan Insiden Kampung Medan 12 Mac 2001 juga menunjukkan bahawa
matlamat perpaduan masyarakat sukar dicapai jika masyarakat Malaysia kurangnya
kesedaran tentang perpaduan dan juga faktor-faktor lain sebagai contoh kemiskinan
ianya menjadi lebih sukar jika majoriti kadar kemiskinan penduduk itu hanya
pada satu kaum sahaja. Keadaan ekonomi dan demografi penduduk Malaysia
menunjukan bahawa majoroti penduduk Bumiputera tinggal di luar bandar
kebanyakan adalah berpendapatan rendah dan miskin. Kemiskinan ini akan menjadi
isu di dalam masyarakat Malaysia, khususnya masyarakat Bumiputera. Untuk
mencapai keharmonian hidup adalah sukar. Rusuhan kaum pada 13 Mei 1969 adalah
peristiwa tragis yang terburuk dialami oleh Malaysia dan peristiwa itu
hampir-hampir memusnahkan negara ini. Sekali lagi disebabkan kurang peka
tentang sensitiviti masyarakat lain maka terjadilah Insiden Kampung Medan 12
Mac 2001. Dengan kebijaksanaan pemimpin dan semangat setia kawan rakyat,
bencana itu telah dapat ditangani dan negara kembali pulih seperti sediakala.
Banyak pengajaran yang boleh dipelajari daripada bencana itu. Antara yang
terpenting ialah mustahaknya memperkukuhkan perasaan muhibah dan ikatan
perpaduan antara kaum demi kestabilan politik dan keselamatan Malaysia yang
berbilang kaum ini.
Bermula
daripada kemerdekaan hingga kini, kerajaan telah merangka dan memberi penekanan
kepada beberapa dasar dalam bidang
sosioekonomi yang menjurus terhadap pembentukan perpaduan ini. Dasar -
dasar tersebut termasuklah Dasar Pendidikan Kebangsaan, Dasar Kebudayaan
Kebangsaan dan Dasar Ekonomi Baru. Dasar
tersebut telah dikukuhkan lagi dengan ideologi negara yakni Rukun Negara. Untuk
mengukuhkan lagi perpaduan ini telah diperkenalkan juga Dasar Wawasan, Dasar
Pembangunan Negara dan Dasar Sosial Negara. Oleh yang demikian berbagai
strategi telah dirangka Dalam Pelan Tindakan Perpaduan dan Integrasi Nasional
untuk mempertingkatkan perpaduan. Antaranya melalui strategi politik. Perlembagaan telah menetapkan bentuk dan lambang – lambang negara,
Kedudukan dan hak istimewa orang Melayu dan bukan Melayu, Oleh yang demikian langkah yang diambil oleh
kerajaan untuk memajukan Negara haruslah berteraskan perlembagaan disamping
memupuk hubungan yang akrab antara etnik.
Selain
itu apabila wujud kesedaran satu bangsa Malaysia menjadi semakin mantap
dan semangat kewilayahan semakin
cair, maka pertubuhan – pertubuhan yang
merentasi batas – batas perkauman akan muncul. Perkembangan positif
ini akan mempercepatkan lagi proses pembentukan bangsa Malaysia yang
bersatu padu. Daripada strategi ekonomi
pula dilihat sebagai satu usaha untuk
mewujudkan keseimbangan. Salah satu faktor yang menyebabkan ketegangan adalah
disebabkan ketidakseimbangan ekonomi serta taraf sosioekonomi itu sendiri. Masalah
ini dirumitkan apabila etnik – etnik tertentu dikaitkan dengan aktiviti –
aktiviti ekonomi tertentu. Oleh yang demikian untuk memastikan ianya tidak
terjadi beberpa langkah harus diambil. Antaranya Pengimbangan taraf ekonomi
antara kaum dan wilayah harus diusahakan tanpa merugikan mana – mana pihak.
Selain itu juga program untuk mengurangkan kemiskinan juga perlu tanpa mengira
sebarang kaum. Dan yang terakhir sekali,
sektor swasta juga harus memainkan peranan yang aktif dalam mengurangkan
ketidakseimbangan ini dan usaha – usaha
mengurangkan ekonomi berasaskan pengenalan kaum ini juga haruslah dielakkan.
Daripada
aspek pendidikan pula ianya sangat penting dalam membina wadah dan jati diri
seseorang. Menurut Sufean Hussin (2000), dalam bukunya Motivasi Dasar
Pendidikan Perspektif Sistem dan Organisasi menyatakan pendidikan merupakan
faktor yang penting bagi perubahan dan
kemajuan ekonomi sesebuah negara. Pendidikan juga dikatakan sebagai wadah
perjuangan bagi merealisasikan wawasan 2020 kearah membentuk masyarakat
Malaysia yang progresif dalam bidang sains dan teknologi, integrasi nasional
dan dan ketahanan moral serta berfikiran
terbuka. Peranan sistem pendidikan ialah
untuk menyediakan persekitaran serta kemudahan bersosialisasi dalam kalangan
rakyat dan menyediakan persekitaran serta kemudahan untuk golongan muda agar
akses terhadap perpaduan ini dapat ditingkatkan.
Dalam
aspek penggunaaan bahasa kebangsaan pula, penggunaan satu bahasa yang sama amat
penting. Ianya sangat berkesan dalam
memupuk perpaduan dalam kalangan masyarakat yang serba berbeza daripada
aspek kebudayaan agama dan bahasa. Usaha ini akan membentuk satu komunikasi yang
sempurna. Ianya sangat penting supaya cirri persamaan antara kaum itu dapat
ditingkatkan seterusnya membawa kepada perpaduan yang erat dalam negara.
Disamping itu, dalam soal keagamaan pula
semua rakyat Malaysia adalah bebas untuk mengamalkan ajaran dan agama masing -masing.
Oleh yang demikian setiap daripada warganegara haruslah menghormati agama lain
dan bukannya mencari perbezaan. Setiap perkara dan tindak tanduk yang dilakukan
berdasarkan agama juga hendaklah dilaksanakan dengan penuh berhati-hati tanpa
menyinggung mana-mana pihak.
Manakala
untuk kebudayaan pula, dizahirkan satu
kebudayaan nasional yang menjadi milik bersama rakyat negara tanpa mengira
kaum, keturunan dan wilayah yang merupakan asas pembentukan bangsa. Kebudayaan
ini terbentuk hasil daripada apa yang telah termaktub dalam Dasar Kebudayaan Kebangsaan untuk memastikan
ianya mengambil kira semua pihak dalam hubungan etnik ini. Dalam Strategi
wilayah pula kedudukan Geografi banyak melahirkan integrasi yang
kukuh antara Negeri-Negeri di Semenanjung Malaysia dengan Sabah dan Sarawak.
Pelbagai langkah yang telah diambil untk mengintegrasikan antara kedua-dua
wilayah ini. Antaranya penambahbaikan
dalam sistem perhubungan kebangsaan dan pengangkutan. (Nazaruddin Mohd Jali et.
al. 2001)
Seterusnya
daripada aspek pembangunan kawasan. Pemaju-pemaju sesuatu kawasan harus
mengambil kira aspek perpaduan untuk
memajukan sesuatu kawasan. Sesuatu
kawasan itu harus lah didiami oleh penduduk yang berlainan kaum. Hal ini supaya
sentiment perkauman dapat dielakkan. Perlaksanaan aktiviti seperti rukun
Tetangga dan sebgainya juga harus dilaksanakan tanpa mengira agama dan kaum.
Ianya sangat penting supaya perpaduan dapat dibentuk. Selain itu pengajaran
yang dapat diperolehi dan dititikberatkan dalam strategi penggunaan tenaga
manusia pula majikan samada dalam sektor swasta mahupun kerajaan perlulah
memastikan agar perlantikan sesuatu jawatan tidak berdasarkan kepada faktor
budaya, agama dan kaum. Pemilihan perlulah berdasarkan keadilan dan kerakyatan.
Ianya sangat penting supaya wujud
keadilan dan perkara ini akan membawa kepada perpaduan antara etnik itu
sendiri supaya tidak timbul rasa iri hati terhadap etnik lain.
Akhir
sekali, media massa pula perlu memainkan peranan yang penting dan merupakan
satu usaha untuk memaparkan dan menghubungkan semua rakyat hinggalah ke kawasan
pedalaman. Penyampaian maklumat juga haruslah bersifat positif, memupuk nilai-nilai
murni kearah membentuk negara harmoni dan maju. Strategi-strategi lain
termasuklah dalam bidang kesukanan, pemasyarakatan perpaduan, penubuhan
sukarela penyelidikan, program aktiviti perpaduan dan pemantauan isu-isu semasa
dan konflik. Pengajaran yang kita perolehi daripada kedua-dua peristiwa ini merupakan
satu titik tolak ke arah kebaikan kepada negara kita kerana selepas sahaja
peristiwa tersebut berlaku semua pihak mulai sedar dan saling bekerjasama
membentuk perpaduan yang lebih jitu seperti yang dapat kita saksikan kini. Apa
yang perlu dilakukan oleh rakyat Malaysia ialah terus mendukung aspirasi
nasional tanpa mengira apa pun fahaman politik dan saling membantu antara satu
sama lain ke arah Malaysia yang lebih adil. Dasar-dasar yang dirangka oleh
kerajaan pula haruslah didokong dan diberi sokongan yang sewajarnya agar ia
berjaya mencapai matlamatnya. Peristiwa ini telah menyedarkan dan memaksa
pemimpin-pemimpin negara meneliti isu perpaduan dengan lebih serius. Hasil
penelitian itu, tindakan jangka pendek dan jangka panjang telah diambil untuk
memulihkan dengan segera keamanan dan memupuk kembali bibit-bibit perpaduan
yang telah goyah.
5.0 KESIMPULAN
Hidup bermasyarakat, saling
menghormati, bertolak ansur dan mengukuhkan perpaduan merupakan faktor yang
sering dikaitkan dalam masyarakat Malaysia.
Sebelum mendapat kemerdekaan, masyarakat di Tanah Melayu, Sabah dan
Sarawak tidak mengenal erti perpaduan dalam masyarakat kerana mementingkan
hak-hak yang dianggap penting untuk kaum sendiri. Disebabkan penguasaan
penjajah, penduduk peribumi tidak dapat mentadbir tanah tumpah sendiri. Selain
itu, dasar pecah perintah yang diperkenalkan oleh penjajah telah memisahkan
kaum-kaum dan menetapkan ekonomi sara diri mereka. Dasar ini kelihatan tidak
adil kepada masyarakat peribumi itu sendiri kerana impak yang dihadapi masih
terasa sehingga masa kini. Perpaduan dalam masyarakat juga sukar dibentuk
kerana telah dipisahkan mengikut ekonomi sara diri.
Setelah
pelbagai usaha dilakukan untuk mendapatkan kemerdekaan, akhirnya perpaduan
menjadi faktor utama dalam mencapai kemerdekaan. Perpaduan yang terbentuk suatu
ketika dahulu masih lagi kekal sehingga ke hari ini. Menjadi asas dalam
kemajuan negara, perpaduan merupakan tiang kepada kemakmuran masyarakat yang
pelbagai di Malaysia. Perpaduan dalam hubungan etnik di Malaysia dipupuk dari
bangku sekolah lagi. Minda generasi muda cuba dipupuk dengan perpaduan sejak
dari usia yang muda lagi. Selain itu, usaha pemupukan unsur positif dalam
hubungan etnik ini juga dilaksanakan dari aspek sosial, politik dan ekonomi.
Kerjasama yang sihat serta kesamarataan dilakukan dengan sebaik-baiknya untuk
mengelakkan berlakunya rasa tidak puas hati sesetengah pihak. Semua yang
dilaksanakan oleh kerajaan hanyalah untuk mencapai kemakmuran.
Pemupukan
hubungan etnik dalam masyarakat yang berpegang teguh kepada aspek perpaduan
pastinya dapat mengekalkan kemakmuran dalam negara. Jika tidak dijaga, pastinya
peristiwa 13 Mei 1969 dan Insiden Kampung Medan 12 Mac 2001 akan berulang.
Kesedaran rakyat Malaysia dalam menjaga kemakmuran dan keharmonian negara
perlulah pada peringkat yang paling utama. Masyarakat perlu peka terhadap
sensitiviti sesebuah kaum bagi mengelakkan salah faham. Kehidupan masyarakat
yang berbagai ini amat menarik sekali jika penuh dengan rasa sayang, harmoni
dan bersatu padu. Namun, nikmat tersebut boleh hilang jika tiada kesedaran
diambil dan perpaduan dipandang secara sambil lewa. Oleh itu semua pihak yang
mendiami tanah Malaysia ini haruslah sedar akan kewujudan cabaran-cabaran yang
boleh mengganggu gugat hubungan antara etnik. Biarlah kita berasal daripada etnik yang berbeza, namun
identiti dan ideologi kita sebagai rakyat
harulah sama dan tidak berbelah bagi. Perpaduan yang ada ini sangat
penting bagi kita dan masyarakat Malaysia khususnya, supaya kelangsungan hidup
kita mampu diteruskan dan kehidupan
harmonis yang kita nikmati sekarang akan terus berkekalan sehinggalah pada
generasi yang mendatang.
